“Positieve psychiatrie: De toekomst is begonnen! Is er behoefte aan dit boek? Het antwoord is: Nu meer dan ooit.”

“De positieve psychiatrie verandert je basishouding als psychiater. Je therapeutische houding is niet: wat is het probleem? Maar is: wat is de oplossing voor je probleem?
Het boek staat vol met heldere tips en trucs en praktische toepassingen die je als behandelaar aanzetten om anders te denken, om vragen anders te formuleren en gesprekken anders in te steken.
Het geeft je als behandelaar een zet in de goede richting en laat je twijfelen aan je oude vertrouwde manier van werken. Het kan dus toch anders.
Concluderend is positieve psychiatrie een fascinerend boek waarin je leert een mooie, energieke gesprekshouding aan te meten.
Iedere behandelaar krijgt wel direct het gevoel dat dit je patient verder kan helpen.”

“Als medisch specialist werken we in een dynamische wereld waarin we enerzijds functioneren binnen een productiebedrijf dat vooral gericht is op het verlichten van klachten (wat vervolgens ook meetbaar moet zijn). Anderzijds worden we geacht als medisch specialist in 2025 de positieve gezondheid als uitgangspunt te hanteren voor ons handelen.
In het eerste hoofdstuk beschrijven Bannink en Peeters twee paradigmaveranderingen die zij zien optreden in de gehele gezondheidszorg (en maatschappij). Het gaat daarbij om het centraal stellen van de mens in plaats van de ziekte en om de aanvulling van het reductionistische medische model (het paradigma van de synthese). Zij geven aan waarom beide veranderingen ruimte brengen voor een (nieuwe) positieve psychiatrische visie.
In het tweede hoofdstuk beschrijven zijn vervolgens hoe de positieve psychiatrie het welbevinden tot algemene noemer maakt en daarin de eenzijdige focus op ziekte loslaat. De hoop is dat er dan juist o.a. ruimte komt voor positieve emoties. De bronnen van kennis (te weten: positieve psychologie, herstelbenadering, aspecifieke factoren én het oplossingsgerichte model) voor deze nieuwe focus komen in dit hoofdstuk uitgebreid aan bod. Heel sterk is de uiteenzetting over het oplossingsgerichte model/werken. De kern van dit model is het stellen van oplossingsgerichte vragen aan de cliënt. Daarmee sluit dit model naadloos aan bij de veranderende visie binnen de gezondheidszorg, waarin men de klant/cliënt/patiënt ziet als een expert wat betreft zijn of haar eigen leven.
De lezer die door dit hoofdstuk gemotiveerd wordt om morgen al te starten met deze benadering, maar ontmoedigd dreigt te raken doordat hij/zij niet goed weet hoe dit in de klinische praktijk te brengen, kan in het derde hoofdstuk toepassingen uit de positieve psychologie en van het oplossingsgerichte model lezen.
In het vierde hoofdstuk volgt een aanzet tot positieve manieren van zelfreflectie, wat een belangrijke methode is om te bouwen aan kwaliteit van zorg.
In het laatste hoofdstuk geven de schrijvers antwoord op uiteenlopende vragen over positieve psychiatrie. Mocht u als lezer zelf ook vragen hebben, dan kunt u die naar een van de schrijvers sturen.
Dit boek beveel ik dan ook van harte aan bij alle ggz-professionals die zich graag, naast de gebruikelijke symptoomreductie, meer willen richten op de kwaliteiten van de cliënt en diens netwerk om zo te bouwen aan hoop.”

“Waar wil ik uitkomen op een schaal van tien tot nul, waarbij tien betekent dat ik de positieve psychiatrie helemaal omarmd heb en nul het tegenovergesteld?
Deze vraag leggen de auteurs van 'Positieve psychiatrie'in het nawoord voor aan de lezers.
Het boek is een pleidooi voor en introductie van de positieve psychiatrie. Het eerste boek over dit onderwerp, 'Positive Psychiatry' van Jeste en Palmer (2015) wordt door Bannink en Peeters een goede eerste aanzet genoemd, maar generalistisch en weinig concreet. 'Positieve psychiatrie' is volgens hen: 'wereldwijd het eerste boek waarin het paradigma van de analyse (het medische model) wordt aangevuld met het paradigma van de synthese (het functionele model) en waarin naast de vorm van de positieve psychiatrie ook de toepassing ervan aan de orde komt.'
Dat zijn nogal wat pretenties, zowel wat betreft de positieve psychiatrie als wat betreft het boek, geheel in lijn overigens met het belang dat in de positieve psychiatrie wordt gehecht aan het benoemen van eigen kwaliteiten.
Worden de pretenties waargemaakt?
Ten aanzien van het boek: ja. Het is een vlot leesbaar werk, dat de lezer in een paar uur tijd een goed overzicht geeft van wat de positieve psychiatrie is en op welke pijlers zij rust (positieve psychologie, het hersteldenken, de kennis van aspecifieke factoren in behandeling en oplossingsgerichte therapie). Met de name de pijler oplossingsgerichte therapie - waarbij de therapie kan starten zonder dat er een (volledige) diagnose is - krijgt veel aandacht.
De casusbeschrijvingen verlevendigen de tekst en geven een goed beeld van wat een positief-psychiatrische benadering en/of oplossingsgerichte therapie inhoudt. Soms is het twijfelachtig of het beschreven succes wel werkelijk zo'n succes is als de auteurs stellen, zoals in het geval van de vrouw die ervoor kiest bij de man te blijven die haar kleineert en slaat.
Worden de pretenties met betrekking tot de positieve psychiatrie waargemaakt? Is de positieve psychiatrie zo'n omwenteling als Bannink en Peeters beweren? Niemand die goede psychiatrische zorg wil leveren zal het oneens zijn met de uitgangspunten, wat meteen duidelijk maakt dat deze niet zo revolutionair zijn. De oplossingsgerichte therapie roept herinneringen op aan de directieve therapie uit de jaren 70 van de vorige eeuw. De herstelgedachte lijkt een nieuwe versie van de rehabilitatiebeweging uit de jaren 90 en van de eerste feitelijke (maar inmiddels wegbezuinigde) vorm van rehabilitatie: de arbeidstherapie.
Ik wil geen cijfer geven op de vraag in hoeverre ik de positieve psychiatrie heb omarmd. Dit vanwege de onvermijdelijke tegenvraag ('Waarom niet lager?'), maar ook omdat het scoren op allerlei vragenlijsten kan leiden tot het verzamelen van data die geen inhoudelijke waarde hebben (want wat zegt een cijfer op zo'n lijst?), maar die wel - zoals de ROM-gegevens - gebruikt kunnen worden als externe (productie)controle. Dat is een risico dat de positieve psychiatrie zal willen en moeten vermijden.”